ಆರೆಸ್ಸೆಸ್ ಸರಸಂಘಚಾಲಕ ಡಾ|| ಮೋಹನ್ ಭಾಗವತ್ ಅವರ ‘100 ವರ್ಷಗಳ ಸಂಘ ಪಯಣ – ನವ ಕ್ಷಿತಿಜ’ ಉಪನ್ಯಾಸ ಮಾಲೆಯ ಸಂವಾದದ ಬಿಂದುಗಳು

ಪಿಇಎಸ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು – 09/11/2025

ಸಂಘ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು 1925ರಲ್ಲಿ. ಸಂಘವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಡಾ. ಹೆಡಗೇವಾರರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧವೇ ಹೋರಾಡಿದವರು.
ಸಂಘ ನೋಂದಾವಣೆ ಯಾಕೆ ಮಾಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕೇಳುವುದಾದರೆ; ಹಾಗಾದರೆ ನಾವು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿ ಆಗಬೇಕಿತ್ತೇ? ನೋಂದಾವಣೆಯಾಗದ ಬಹಳಷ್ಟು ವಿಷಯಗಳು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿವೆ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವೂ ನೋಂದಾವಣೆಗೊಂಡಿಲ್ಲ.
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಸರ್ಕಾರವು ಸಂಘವನ್ನು ‘ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸಂಘಟನೆ’ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯು ಗುರುದಕ್ಷಿಣೆ ಹಣಕ್ಕೆ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಿದೆ. ಮೂರು ಬಾರಿ ಸರ್ಕಾರವು ಸಂಘವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದೆ ಎಂದರೆ ಸರ್ಕಾರವೂ ಸಂಘವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ ಎಂದಲ್ಲವೇ?!
ನಮ್ಮ ಧ್ಯೇಯವು ಸಂಘಟಿತವಾಗಿರುವ, ಭದ್ರವಾಗಿರುವ ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಮಾಣ.
ಸಂಘದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಶೈವ, ಶಾಕ್ತ, ಮುಸ್ಲಿಂ, ಕ್ರೈಸ್ತರೆಂದು ಯಾವ ಜಾತಿ ಧರ್ಮವೂ ಇಲ್ಲ. ಸಂಘದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೂ ಹಿಂದೂ ಆಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಎಲ್ಲರೂ ಭಾರತಮಾತೆಯ ಪುತ್ರರಾಗಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ವಿಶೇಷತೆಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸಬಹುದು.
ಸಂಘವು ಯಾರಿಗಾಗಿ ಏನನ್ನೂ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಇಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೂ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಅವನ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಸ್ವತಃ ಪರರ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ನಿಂತವನಿಗೆ ದೇವರೇ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.
ಸಂಘಕ್ಕೆ ಬರುವುದು ಮತ್ತು ತಮ್ಮಿಂದಾಗುವುದನ್ನು ನೀಡುವುದಷ್ಟೇ ಕಾರ್ಯ. ಸಂಘ ಏನನ್ನೂ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೇಳುತ್ತದೆ.
ನಾವು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು, ಭಾರತ ಹಿಂದೂ ದೇಶ ಎಂಬುದೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು.
GenZ ಪೀಳಿಗೆ ಸಿನೆಮಾ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿದೆ.
ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಅಸ್ಥಿರವಾದ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಜೀವನ.
ಸಂಘಟನೆ ಸ್ವಾವಲಂಬಿಯಾಗಲು ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ ಮುಖ್ಯ.
ತ್ರಿವರ್ಣ ಧ್ವಜಕ್ಕೆ ಸಂಘವು ಎಂದಿಗೂ ಗೌರವ ನೀಡಿದೆ. ಆಗಸ್ಟ್ 15 ಹಾಗೂ ಜನವರಿ 26ರಂದು ದೇಶದ ಎಲ್ಲ ಸಂಘ ಕಾರ್ಯಾಲಯಗಳ ಮೇಲೆ ತ್ರಿವರ್ಣ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಗವಾ ವರ್ಸಸ್ ತಿರಂಗ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಸರಿಯಲ್ಲ. ಎರಡೂ ಒಂದೇ ತೆರನಾದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಮಹಿಳೆಯರಿಗಾಗಿ ಸಂಘದ ಕಾರ್ಯ 1936ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ದೇಶದಾದ್ಯಂತ 10000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳಿವೆ. 50ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚಾರಿಕೆಯರಿದ್ದಾರೆ.
ಸಂಘವು ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೂ ಉತ್ತರಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಕೆಲವರು ಶಾಂತಿಭಂಗ ಮಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿರುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ತಮ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತಾ ಉಳಿದಂತೆ ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿರುವುದೇ ಸರಿ.
ಸಂಘವು ಸಮಾಜವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ನಾವು ಉತ್ತಮ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತೇವೆ. ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಪಕ್ಷವನ್ನಲ್ಲ.
ನಮಗೆ ಒಂದು ಪಕ್ಷದ ಮೇಲೆ ನಮಗೆ ವಿಶೇಷ ಪ್ರೀತಿ ಇಲ್ಲ. ಸಂಘದ ಪಕ್ಷ ಎನ್ನುವುದು ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ, ಎಲ್ಲ ಪಕ್ಷಗಳೂ ನಮ್ಮವೆ.
ನಾವು ರಾಷ್ಟ್ರನೀತಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತೇವೆಯೇ ವಿನಃ ರಾಜನೀತಿಯನ್ನಲ್ಲ.
ಸಂಘವು ಯಾರನ್ನೂ ಬಿಡದೆ ಇಡೀ ಸಮಾಜವನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಸಂಘದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಯಾರೂ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲ. ಎಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸವನ್ನು ಗೌರವಯುತವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಒಟ್ಟಾಗಿ ನಾವು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಸಂಘ ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮುಂದಿನದ್ದನ್ನು ಸಮಾಜವೇ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಭಾರತ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಶಾಂತಿಯನ್ನೇ ಹೊಂದಿದೆ. ಯುದ್ಧ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ಹಾನಿಯೂ ಹೆಚ್ಚು. ಮುಂದೊಮ್ಮೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲವೂ ಅರ್ಥವಾಗಲಿದೆ.
ನಮ್ಮ ಮಾರ್ಗ ಸಾಮೂಹಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲ (Mass production), ಸಾಮೂಹಿಕ ಸಮುದಾಯದ ಉತ್ಪಾದನೆ (Production of Mass).
ಇದು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದವರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆ ಅಲ್ಲ. ಇತರರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿಸುವುದು.
ಕೃಷಿ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿವೆ.
ನಮ್ಮ ಗಡಿಗಳನ್ನು ನಾವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಬೇಕು.
ಸಮಾಜದ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟವು ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.
ಚೀನಾ ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಕೆಲವು ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದೆಲ್ಲ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಗಳ ನಡುವೆ ನಾವು ಸದೃಢವಾಗಿರಬೇಕು.
ಶತಮಾನದೊಳಗೆ 3 ಖಂಡಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮತಾಂತರಗೊಂಡವು. ಆದರೆ 500 ವರ್ಷಗಳಿಂದ, ಬೇರೆ ಬೇರೆಯವರ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೊಳಗಾದರೂ ನಾವು ಇನ್ನೂ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದೇವೆ.
ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ಗೊಂದಲವಾಗಿದೆ.
ಹಿಂದೂ ಒಂದು ಏಕರೂಪದ ಸಮಾಜ. ನಾವು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಹಿಂದೂಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಸ್ನೇಹಿತರ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ದೇವಸ್ಥಾನ, ನೀರು ಮತ್ತು ಸ್ಮಶಾನ ಎಲ್ಲೆಡೆಯೂ ಸಮಾನತೆಯಿರುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕು.
ಯೋಗಿ ಅರವಿಂದರು, ಸುಭಾಷರು ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಆಯ್ಕೆಗಳಿದ್ದರೂ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಸೇವೆ ಮಾಡುವ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಅದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಿದವರು.
ಬೇರೆಯವರ ಕೆಲಸದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನ ಕೊಡುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ, ನಾವು ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕೆಲಸಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕಿದೆ.
ನಾವು ಯಾರನ್ನೂ ಮತಾಂತರಗೊಳಿಸಲು ಅಥವಾ ವಿಭಜಿಸಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ.
ನಾವು ಮಾಡಬೇಕಾದ ಮೊದಲ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ ನಮ್ಮನ್ನು ನಾವು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಮಾನಸಿಕತೆಯಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.
ಹಿಂದುತ್ವ ಹೊರಗಿಡುತ್ತದೆ, ಹಿಂದೂಯಿಸಂ ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ತಾರ್ಕಿಕವಲ್ಲ. ‘ಇಸಂ’ ಯಾವತ್ತೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಹಿಂದುತ್ವ ಎಂದಿಗೂ ಹೊರಗಿಡುವುದಿಲ್ಲ
ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ವಿವಿಧತೆಯನ್ನೂ ಗೌರವಿಸುವ, ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಏಕತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಸ್ವಭಾವದ ಹೆಸರೇ ಹಿಂದೂ.
ಭೂಮಿತಾಯಿ ಹಾಗೂ ಭಾರತ ಮಾತೆ ಎನ್ನುವುದು ವಸಾಹತು ಸೃಷ್ಟಿ ಅಲ್ಲ. ಅದು ಶುದ್ಧ ಸನಾತನ ಮೌಲ್ಯ.
ಮೊದಲು ನಾವ್ಯಾರು ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿತಾಗ ಮಾತ್ರ ಭಾರತವನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು.
ಹಿಂದೂ ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲಾ ವೈವಿಧ್ಯಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ಗುಣದ ಹೆಸರು. ‘ಇಸಂ’ ಎಂಬುದು ಹಲವು ಸಂಘರ್ಷಗಳ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ.
ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿರುವ ಸಾಧನ.
ಜಾತ್ಯಾತೀತ ಪದವು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲಾ ಧರ್ಮಗಳು ಭೌತಿಕವಾಗಿವೆ. ನೈಜ ಹಿಂದೂಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೂಗಳು ಎಂದಿಗೂ ಜಾತ್ಯಾತೀತ ಆಡಳಿತವನ್ನೇ ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಹಿಂದೂರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರಚಾರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅದು ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿಯೂ ಬೇಕಿಲ್ಲ.
ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ನಿಂದ ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ವರೆಗೆ, ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಪೂರ್ವದವರೆಗೆ ಇಡೀ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಎಲ್ಲ ಮತಗಳು ಸಮಾನ ಎಂದು ಯಾರು ಹೇಳುತ್ತಾರೋ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಹಿಂದೂಗಳೇ ಆಗಿರುತ್ತಾರೆ.
ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ನಮ್ಮನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಿಲ್ಲ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಬಳಸುವ ನಾವೇ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತರಾಗಿರಬೇಕು. ಹಸಿದ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ತಿನ್ನುವುದರಿಂದ ತಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ನಾಳೆ ಬರುವ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನಿರಿತು ನಾವು ನವೀಕರಣಗಳಿಗೆ ಸಿದ್ಧರಾಗಬೇಕು.
“ನಮ್ಮ ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ಹುಟ್ಟೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ” ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮಾತಿದೆ.
ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಹಾಗೂ ಸಂಘ ಯಾವಾಗಲೂ ಜೊತೆಯಾಗಿಯೇ ಸಾಗುತ್ತದೆ.
ಮಕ್ಕಳು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕೇ ವಿನಃ ಮುದುಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. ಅವರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು, ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಬೇಕು.
ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಕೋಪದಿಂದಲ್ಲ. ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕಲಿಸಿದ ಶಿಸ್ತು ಸರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.
ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಡವಳಿಕೆಯಿಂದ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗುತ್ತವೆ.
ಸೌರಶಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಬೇಕು. ಹಸಿರು ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಕೊಚ್ಚಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.
ಹಸಿರು ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ, ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಅವಶ್ಯಕ.
ದೇಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಯರಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧಿಕವಾಗಿ ಯಾವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೂ ಇಲ್ಲ.
ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಜಗಜ್ಜನನಿಯಂತೆ ಪೂಜಿಸೋಣ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಆಕೆಯನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸೋಣ.
ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನತೆ ಸಿಗುವ ತನಕ ಸಬಲೀಕರಣ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಮಹಿಳೆಯರಿಂದಾಗಿ ಪುರುಷರು ಉನ್ನತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.
ತಾಯಿಯೇ ಮೊದಲ ಗುರು, ತಾಯಿಯೇ ಮಾನವತೆಯ ಕರ್ತೃ.
ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಸಂವಿಧಾನದ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಅಂಗ, ತಾನೇ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಯೋಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆಯಿಡಬೇಕಿದೆ.
ಸನ್ಯಾಸಿ ಸಮಾಜವನ್ನು ನಡೆಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸಮಾಜವು ಗೃಹಸ್ಥದಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
ನಾವು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ನಾವು ಏನನ್ನು ಅಳವಡಿಸುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆಯೋ ಅದೇ ಅವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಇರುತ್ತದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿ ಇದನ್ನು ಭ್ರಷ್ಟಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ.
ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟ ಅಗತ್ಯ.
ಕಲಾಜಗತ್ತು ಸಂಘಟಿತವಾಗಿರಬೇಕು.
ಕಲೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು ವೀಕ್ಷಕರಿರಬೇಕು.
ಫಿನ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಭಾರತೀಯ ಗುರುಕುಲ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನಾಧರಿಸಿದೆ.
ನಿಜವಾದ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಶಿಕ್ಷಣ ನಮ್ಮ ಗುರಿಯಾಗಿರಬೇಕು.
ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಬೇಕಾದಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವವರ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.
ಹಿಂದೂ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ನಾವು ಏನಾಗಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಅವರು ಏನಾಗಿದ್ದರು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡಬೇಕು. (ದಾಖಲೆಯೊಂದಿಗೆ ನಮ್ಮ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು).
ಜನರ ನಡುವಿನ ಸಂವಹನ ಹೆಚ್ಚಾಗಬೇಕು.
ಜಗತ್ತು ಭಾರತದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಜಗತ್ತು ಭಾರತದಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕು.
ಭಾರತ ತನ್ನ ಗಡಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳದೆ ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ ಶಾಂತಿಯುತ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಸಬೇಕು.
ನಾವು ಸೇವೆಯ ಮೂಲಕ ಜೀವನವನ್ನು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು.
ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ಕರ್ತವ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆ ನಿಜವಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆದಾಯವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ.
ಸಂಘ ಅನಂತ.